Niezależnie od wieku zaleca się, by twoje dziecko spędzało większą część każdego dnia z dala od ekranów urządzeń multimedialnych. W codziennym, pozaszkolnym życiu brzdąca główną rolę powinny odgrywać zabawy z rówieśnikami, rozwijanie zainteresowań oraz inne kreatywne zajęcia dodatkowe. Zupełnie naturalne jest jednak to, że z każdym rokiem twoja pociecha coraz więcej uwagi zaczyna poświęcać mediom. A tobie przypada niezwykle ważna rola – musisz zadbać o to, by kontakt dziecka z mediami od samego początku był bezpieczny i korzystny dla jego rozwoju.

Zasady bezpiecznego korzystania z multimediów dla dzieci

Zanim zdecydujesz, że czas, który twoja pociecha spędza przed ekranem, musi być ściśle wydzielany, zastanów się, czy na pewno zachodzi taka potrzeba. Obserwuj swoje dziecko i dyskretnie sprawdzaj, ile minut dziennie rzeczywiście przeznacza na korzystanie z multimediów. Niektórym brzdącom dużo większą frajdę sprawi gra w piłkę na podwórku lub kreatywne hobby, jak np. rysowanie. Z kolei na inne dzieci ekran laptopa lub tabletu działa jak przysłowiowy lep na muchy. Zanim jednak weźmiesz sobie to do serca i podejmiesz konkretne kroki, upewnij się, w jakim celu maluch używa np. komputera. Niektóre urządzenia multimedialne potrafią nie tylko bawić, ale też uczyć i rozwijać (np. sprzęt fotograficzny, platformy edukacyjne, programy do nauki języków itp.). Rzecz jasna istnieje też druga strona medalu, do której należą m.in. wciągające gry i seriale dziecięce o funkcji typowo rozrywkowej.

Jeśli czujesz, że nadszedł czas, by wprowadzić w domu konkretne zasady korzystania z Internetu i multimediów, w pierwszej kolejności porozmawiaj o tym ze swoim dzieckiem. Pozwól, by miało aktywny udział w ustalaniu reguł. W ten sposób szkrab lepiej zrozumie, dlaczego zasady są ważne, a także otrzyma szansę współdecydowania o szczegółach waszej domowej umowy. Przedyskutujcie spokojnie sytuacje, w których może dojść do konfliktu i wspólnie zastanówcie się, jak im przeciwdziałać. Ustalcie, co stanie się w przypadku złamania zasad. Zapytaj pociechę o zdanie i wysłuchaj, co ma do powiedzenia. Traktując malca jako równego sobie, tworzysz partnerską i otwartą relację opartą na zaufaniu. Dziecko, które wie, że jego zdanie zostało uwzględnione, będzie też w większym stopniu przestrzegać wspólnych ustaleń.

Pamiętaj, by w waszych rodzinnych zasadach korzystania z mediów pozostawić odrobinę miejsca na kompromis. Przykładowo, jeśli cały dzień pada deszcz, możesz pozwolić dziecku na obejrzenie nieco dłuższego programu w telewizji, by następnego dnia dla równowagi zarządzić całkowity cyfrowy detoks. Niektórzy rodzice celowo wprowadzają dni wolne od multimediów do rodzinnego tygodniowego grafiku. W ten sposób mają pewność, że ich pociechy spędzają lwią część wolnego czasu na innych formach aktywności.

Jak wszystkie zasady, również te dotyczące korzystania z mediów najłatwiej wprowadzić jako integralną część rutyny dnia codziennego. Stały plan dnia i powtarzające się rytuały sprawiają, że dziecko czuje się bezpiecznie i wie, czego oczekiwać. Dzięki temu uczy się m.in. samodzielnie dysponować własnym czasem korzystania z urządzeń cyfrowych. Wprowadź do codziennej rutyny poniższe, sprawdzone zasady:

• Zakaz korzystania z mediów z wyświetlaczem na 1-2 godziny przed snem

• Zakaz smartfonów podczas jedzenia i odrabiania zadań domowych

• Oddawanie rodzicom smartfona po szkole lub przed położeniem się do łóżka

• Ustalenie dni i pór dnia wolnych od mediów

• Ustalenie stałych pór, w których dziecko może korzystać z mediów.

Ile czasu dziecko może oglądać telewizję? – multimedia a wiek dziecka

To, ile czasu dziecko może spędzać przed ekranem w dużej mierze zależy w dużej mierze od rodzaju mediów i sposobu ich wykorzystania. Jeśli twoja pociecha zachowuje zdrowy rozsądek i używa komputera lub tabletu w pożyteczny sposób, nie ma powodu do nadmiernych obaw. Pamiętaj, żeby traktować malca sprawiedliwie. Rodzinny wieczór filmowy lub korzystanie z Wikipedii podczas odrabiania lekcji liczą się osobno i nie powinny być odejmowane od dozwolonego czasu na korzystanie z urządzeń multimedialnych. Niemniej, warto czuwać nad medialną aktywnością malucha i utrzymywać ją w ramach czasowych, zalecanych przez specjalistów:

• 0 - 3 lat

  • Media do słuchania: do 30 min.

  • Media do wyświetlania: wcale

• 3 - 6 lat

  • Media do słuchania: do 45 min.

  • Media do wyświetlania: łącznie do 30 min.

• 6 - 10 lat

  • Media do słuchania: do 60 min.

  • Media do wyświetlania: łącznie do 45 min.

• od 10 lat

  • wszystkie media: jedna godzina tygodniowo na każdy rok życia

Od dziesiątego roku życia twoja pociecha powinna powoli uczyć się rozporządzać własnym czasem. To naturalna kolej rzeczy i ważny krok do przyszłej samodzielności. Stopniowo pozwalaj dziecku planować poszczególne etapy dnia, a w szczególności czas wolny po szkole. Nie oznacza to jednak, że zasady bezpiecznego korzystania z Internetu i multimediów odchodzą w niepamięć. Wciąż dobrze jest mieć świadomość tego, ile minut dziennie dziecko spędza przed ekranem. Sposobów na dyskretną kontrolę korzystania z urządzeń cyfrowych przez starszaka jest co nie miara. Możesz np. stworzyć specjalny grafik korzystania z multimediów, na którym twoja latorośl będzie odhaczać każdą godzinę spędzoną przed komputerem/telewizorem/tabletem itp. By zachęcić szkraba do współpracy, możesz też zaproponować wypełnianie grafiku za pomocą kolorowych naklejek. Gdy dziecko wyczerpie tygodniowy limit korzystania z urządzeń, musi zająć się czymś innym. Na podobnej zasadzie działa wydawanie specjalnych kuponów na multimedia lub wprowadzenie fikcyjnej „waluty”, np. szklanych kulek. Za każde pół godziny korzystania np. z Internetu maluch otrzymuje jedną szklaną kulkę. Kiedy tygodniowy zapas kulek zostanie wyczerpany, skończył się również limit korzystania z Internetu.

Również aplikacje i urządzenia elektroniczne mogą przyjść z pomocą podczas domowej kontroli korzystania z mediów. Komputery, smartfony i tablety często są wyposażone w fabryczną opcję ograniczenia czasu użytkowania. Podobne ustawienia posiada też m.in. router sieci WLAN, który można zaprogramować tak, by sam wyłączał się w określonych godzinach, np. w nocy. Innym prostym i skutecznym rozwiązaniem jest zakup kilku nakładek na gniazdka elektryczne z wmontowanymi licznikami czasu. Te sprytne urządzenia przerywają dopływ prądu we wcześniej zaprogramowanych porach dnia lub po przekroczeniu ustalonego limitu czasu.

• Przed 3 rokiem życia: dziecko nie korzysta z mediów wyświetlanych na ekranie

• Przed 6 rokiem życia: dziecko nie posiada własnej konsoli

• Przed 9 rokiem życia: dziecko nie posiada własnej komórki ani smartfona

• Przed 12 rokiem życia: dziecko nie korzysta z komputera bez nadzoru.

Pamiętaj przy tym, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie i powyższe granice wiekowe są czysto umowne. Przed zrobieniem kolejnego kroku milowego w świat nowych mediów zastanów się, czy twoja pociecha na pewno jest na niego gotowa.

Czasami trudno jest określić, gdzie leży granica pomiędzy rozsądnym a nadmiernym korzystaniem z multimediów przez dzieci. Każdą sytuację trzeba rozpatrywać indywidualnie, biorąc pod uwagę całokształt zainteresowań i cech charakteru malucha. Obserwuj uważnie swoją pociechę i zadbaj o to, by codziennie brała udział w urozmaiconych zajęciach bez udziału urządzeń multimedialnych. Jeśli jednak martwisz się, że dziecko zbyt dużo czasu spędza przed ekranem, zwróć uwagę na następujące oznaki nadużywania mediów cyfrowych:

• Zaniedbanie obowiązków szkolnych

• Brak zainteresowania innymi zajęciami i porzucenie dotychczasowego hobby

• Drażliwość i wahania nastroju

• Obniżona zdolność koncentracji

• Nadpobudliwość

• Sposób korzystania z mediów przez dziecko często prowadzi do kłótni i sprzeczek.

Jeśli wspomniane zachowania brzmią znajomo, to znak, że musisz bezwzględnie wprowadzić w domu zasady rozsądnego korzystania z Internetu i innych mediów lub ulepszyć waszą dotychczasową strategię. Twoje dziecko potrzebuje pomocy, by nauczyć się zdrowego stosunku do mediów i porzucić ewentualne złe nawyki.

Edukacja medialna nie tylko dla dzieci – korzystanie z mediów przez rodziców

Jako rodzic jesteś jednocześnie najważniejszym wzorem do naśladowania dla twojego dziecka. To od ciebie maluch uczy się większości codziennych zachowań, dlatego staraj się zawsze dawać mu dobry przykład. Dotyczy to również sposobu, w jaki na co dzień korzystasz z urządzeń cyfrowych. Często sięgamy po telefon, tablet lub włączamy telewizor od niechcenia lub dla przysłowiowego zabicia czasu. Jeśli chcesz zaszczepić w dziecku odpowiedzialny stosunek do korzystania z multimediów, czas zacząć zachowywać się bardziej świadomie. Na początek odpowiedz sobie szczerze na następujące pytania:

• Jak często i w jakim celu korzystasz z telefonu komórkowego/smartfona?

• Jak często masz włączony w tle telewizor lub odbiornik radiowy?

• Co wiesz o nowych mediach cyfrowych?

• Czy śledzisz nowinki technologiczne?

• Czy zamieszczasz swoje zdjęcia lub zdjęcia twojego dziecka w sieci? Czy robisz to w odpowiedzialny sposób z zachowaniem ochrony danych osobowych?

• Jakie informacje udostępniasz w mediach społecznościowych i kto może je przeczytać?

Co więcej, odpowiednio wykorzystana technologia może stać się twoim sprzymierzeńcem w edukacji medialnej dziecka. Znakomitym przykładem są np. aplikacje rejestrujące czas spędzony przed ekranem komputera.

Jeśli zależy ci na tym, by uczulić wszystkich członków rodziny w kwestii odpowiedzialnego korzystania z mediów, wprowadź następującą zasadę: każdy z domowników może zwrócić innemu uwagę, jeśli uważa, że ten za dużo czasu poświęca na urządzenia cyfrowe lub korzysta z nich w nieodpowiedni sposób (np. podczas posiłku, rozmowy itp.). Dodatkowe informacje o kulturalnym użytkowaniu smartfona oraz Internetu znajdziesz w naszym artykule poświęconym netykiecie. Wspólne obserwowanie rodzinnych nawyków związanych z multimediami motywuje domowników do bardziej świadomych zachowań.